POBEDA 1940

Pobeda 1940
EDICIJA: BITKE
Izdavač: Udruženje „Mark IX“, Beograd
AutorI: John Dibbs i Tony Holmes
Prevod originala: Dušan Simić
ISBN 978-86-81832-01-1
Jezik pisanja: srpski
Ilustracije: 241 b/w i 94 kolor-fotografija, 33 postera, 1 mapa
Format: tvrdi povez
Broj strana: 232
Prilog: Dušan Simić

Među desetinama knjiga objavljenih u anglosaksonskoj bibliografiji tokom proteklih 70-ak godina, čiji su mnogobrojni autori analizirali mnoštvo različitih tema posvećenih čuvenoj vazduhoplovnoj bici na britanskom nebu i nad engleskim Kanalom u periodu nakon Vermahtovog osvajanja Francuske u junu 1940. godine, pred čitaocima je posebna knjiga sa tematikom spomenute bitke, bitke za Britaniju, ali svakako mnogo drugačija od svih dosada objavljenih o ovoj bici tokom više decenija unazad.
Ovo je luksuzna monografija, koja se već prema samom izgledu, Landscape-rasporedu stranica, bogatstvu fotografija i priča koje su autori uobličili iz ličnih kazivanja samih učesnika sa obe strane (pilota britanskog RAF-a i nemačke Luftwaffe) izdvaja od svega dosada priređenog o ovoj legendarnoj vazduhoplovnoj bici. Zato, kako podnaslov knjige to i naglašava, bitka za Britaniju je u ovoj knjizi data na način kako nikada ranije nije viđena!
Kao urednik i prevodilac ove knjige, a pasionirani poznavalac spomenute bitke, nemam ni najmanju sumnju da je ovo najlepša i najinteresantnija knjiga ― po mom skromnom mišljenju ― koja je ikada objavljena na srpskom jeziku o jednoj bici iz istorije vazduhoplovstva. Na taj zaključak me navodi već i sama estetika izrade knjige u grafičkom smislu, a svakako i izuzetno zanimljiv sadržaj koji čine dosada neobjavljene fotografije (ukupno, njih preko 330!) i živopisni tekstovi svedočenja direktnih učesnika bitke. Naime, koncepcija knjige je kolosalna: ispričati te uzbudljive letačke doživljaje u prvom licu jednine mnogih učesnika sa obe zaraćene strane, koji sa čitaocem dele lične impresije iz kabine svog aviona posmatrajući situaciju na nebu, na pokazivačima sa instrument-table, i dele one najdublje . . . iz svog srca! Čitalac će naići na priču "Štuka"-pilota ispunjenog zebnjom pred predstojeći ratni zadatak nad ciljem lociranim negde u priobalju britanskog Ostrva, na kazivanje člana posade "Do-17" u sastavu bombarderske formacije koja napada engleski aerodrom iz brišućeg leta, naići će potom na intimno osećanje nemoći koje obuzima čuvenog nemačkog pilota-lovca Adolfa Galanda u kasnijim fazama bitke; čitalac će se grohotom nasmejati na ironični humor nemačkog letačkog asa kakav je bio Jozef "Pips" Priler, a opet će se sa koncentracijom udubiti u kazivanja plejade engleskih pilota-lovaca, Al Dira, Pitera Taunzenda, Stanford-Taka i mnogih drugih junaka tog doba iz redova pobednika . . . Mlađi čitaoci će konačno moći da imaju uvid u fotografije pilota sa obe zaraćene strane čiji su posleratni književni memoari predstavljali inspiraciju novim posleratnim generacijama pilota i vazduhoplovnih entuzijasta, a oni stariji, iskusniji čitaoci će još jednom moći da se podsete na plejadu letačkih asova koji su obeležili jedan istorijski period i epohu pilota-lovca Drugog svetskog rata poput Galanda, Meldersa, Prilera, Ezaua, Trautlofta, Ilefelda, Vika, Ebighauzena, Minheberga, Hana i drugih sa nemačke, odnosno sa britanske strane: Al Dira, "Sejlor" Malana, Stanford-Taka, Badera, Loka, Dandasa, i savezničkih pilota drugih nacionalnosti (Poljaka, Amerikanaca, Čeha i drugih).
Čini se da je svrha ove knjige posvećena 75. godišnjici bitke, sa tolikom vremenskom distancom od sukoba koji je mogao da promeni sudbinu sveta, bila da otkrije uravnoteženu istorijsku sliku o oba tadašnja protivnika, britanskom RAF-u i nemačkoj Luftwaffe, i da pokaže ujednačenost šansi za konačnu pobedu koju su imala oba protivnika. U knjizi postoji čitav blok fotografija posvećen nemačkom lovačkom gešvaderu (Jagdgešvader 26) sa detaljima svakodnevnog života pilota i zemaljskog osoblja na francuskom tlu, kao i poseban blok fotografija posvećen pilotima RAF-ovog 32. skvadrona. U knjizi je izuzetno sadržajno prikazan istorijski period konfliktnih odnosa među evropskim državama koji je doveo do izbijanja Drugog svetskog rata, pa potom i koji je prethodio otpočinjanju bitke, s naročitim osvrtom na razvoj i pohod nemačke ratne mašine u periodu 1933-1940. godine. Tekstom i fotografijom je verno ovekovečeno školovanje pilotskog kadra Luftwaffe, kao i regrutacija britanskog pilotskog osoblja u svoj teskobi očekivanog sukoba sa agresorom. Najveći deo fotografija koje se pojavljuju u ovoj knjizi nikada ranije nisu objavljene, a mnoge pripadaju lično bivšim učesnicima ovih događaja. Čak i tekstovi često predstavljaju svedočanstva o stanju i pozicijama protivnika, u tehničko-taktičkom pogledu, iznose prednosti i mane letačkih mašina, kao i o stanju vojničkog i ljudskog morala unutar redova obe strane. Ova knjiga vrhunskog kvaliteta izrade pruža slikovnu hronologiju legendarne bitke i opisuje činjenično stanje na koji način je moćno nemačko ratno vazduhoplovstvo po prvi put poraženo u jednom ratnom pohodu, i to od Čerčilove "Nekolicine" pilota ("The Few").
Istorija bitke za Britaniju je prepričavana mnogo puta, ali ova knjiga nudi nov i ekskluzivni pristup, dajući istovremeno impuls razvoju današnjeg Aviation Heritage-a, pružajući prikaz savremenih fotografija fantastičnog kvaliteta obnovljenih ratnih aviona iz vremena bitke za Britaniju koji i dan-danas lete evropskim nebom.
Ovu nezaboravnu knjigu toplo preporučujem zainteresovanim ljubiteljima istorije vazduhoplovstva i tematike Drugog svetskog rata, koja će pretpostavljam, po emocijama koje će kod čitaoca izazvati, zaslužiti da stoji na počasnom mestu u njegovoj ličnoj biblioteci.
Sa sajta Marsove knjige